Akıllı Şehirlerde Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS)

12 Kasım 2024 Salı

Peki nedir AUS Akıllı Ulaşım Sistemi?

 Akıllı Ulaşım Sistemi (AUS), teknolojiyi ve dijital çözümleri kullanarak ulaşım altyapısını daha güvenli, verimli, çevre dostu ve kullanıcı odaklı hale getirmeyi amaçlayan bir sistemdir. AUS, sensörler, iletişim teknolojileri, veri analizleri, GPS, yapay zeka ve bulut teknolojisi gibi araçlarla trafik akışını izler, analiz eder ve optimize eder.

Akıllı Ulaşım Sistemleri, şehirlerdeki trafik sorunlarını azaltarak ulaşımı daha güvenli ve çevreye duyarlı hale getirir. Hem toplu taşıma sistemlerine hem de bireysel araç kullanımına hitap eden AUS, özellikle büyük şehirlerde dijital dönüşüm projelerinin önemli bir parçasıdır.

Tanım olarak AUS

Akıllı Ulaşım Sistemi (AUS), ulaşım altyapısının ve trafik yönetiminin dijital teknolojilerle desteklenerek daha güvenli, verimli ve sürdürülebilir hale getirilmesini sağlayan entegre sistemlerin bütünüdür. AUS, trafik akışını optimize etmek, yol güvenliğini artırmak, çevresel etkileri azaltmak ve kullanıcı deneyimini iyileştirmek amacıyla veri analitiği, sensörler, iletişim teknolojileri ve yapay zeka gibi araçları kullanır.

AUS uygulamalarını akıllı araçlar, akıllı yollar, akıllı şehirler, ekonomi ve çevre, entegrasyon sistemleri, bilişim ve güvenlik şeklinde kategorize etmek mümkün. Akıllı araçlarda AUS uygulamalarına bakıldığında akıllı navigasyon, 360 derece çevre görüşü, sürücü destek sistemleri, otomatik park ve otonom araçlardan söz edilebilir. Akıllı yollarda AUS uygulamaları ise akıllı kavşaklar, yolcu bilgilendirme sistemleri, EDS, VMS, HGS, OGS, LCS, ACC, yeşil dalga kameralar, algılayıcı ve sensörlerden meydana geliyor. Akıllı şehirler kısmında yönetim merkezleri, kaza ve acil durum yönetimi, toplu taşıma ve filo yönetimi, akıllı otoparkların yanı sıra güvenli ulaşım uygulamalarını görmek mümkün. Ekonomi ve çevre açısından AUS uygulamalarına bakıldığında akıllı enerji sistemleri, elektrikli araçlar, çevreye duyarlı ulaşım altyapısı söz konusu. Entegrasyon sistemleri tarafında ise tüm ulaşım modlarının entegrasyonu, ulaşım kontrol merkezi, Kooperatif AUS ve tüm ulaşım için tek ödeme konusu devreye giriyor. Son olarak bilişim ve güvenlik kısmında tüm ulaşım verisi, büyük veri, veri güvenliği ve paylaşımı, siber güvenlik ve haberleşme sistemleri üzerine yapılan çalışmalar öne çıkıyor.

AUS’un Faydaları Nedir?

Akıllı Ulaşım Sistemi'ne (AUS) ihtiyaç duyulmasının temel nedenleri, şehirleşmenin artmasıyla birlikte ulaşımda yaşanan sorunlar, trafik yoğunluğu, güvenlik riskleri ve çevresel etkilerin artmasıdır. AUS, bu sorunları dijital çözümlerle hafifletmeyi amaçlar.

AUS’ye Duyulan İhtiyacın Nedenleri:

1. Artan Trafik Yoğunluğu: Şehirlerde artan nüfus ve araç sayısı trafik sıkışıklığını artırır. AUS, trafik akışını izleyerek ve optimize ederek bu yoğunluğu azaltmayı hedefler.
2. Güvenlik Riskleri: Kazalar, yol güvenliği ihlalleri ve hız aşımları, şehirlerde büyük risk oluşturmaktadır. AUS, sürücü davranışlarını izleyerek ve uyarılar sağlayarak güvenliği artırır.
3. Çevresel Etkiler: Yoğun trafik ve dur-kalk sürüş tarzı, karbon salımını ve enerji tüketimini artırır. AUS, trafik akışını düzenleyerek ve sürdürülebilir ulaşımı teşvik ederek çevresel etkiyi azaltır.
4. Zaman ve Verimlilik: Özellikle büyük şehirlerde trafik, zaman kaybına yol açar ve iş gücü verimliliğini düşürür. AUS ile sürücüler, daha hızlı ve verimli güzergah seçeneklerine yönlendirilir.
5. Veriye Dayalı Karar Alma İhtiyacı: AUS, karar vericilere veri temelli analizler sunarak altyapı yatırımlarında daha iyi kararlar alınmasına olanak tanır.

AUS’nin Sağladığı Faydalar:

1. Trafik Akışının İyileştirilmesi: Akıllı sinyalizasyon sistemleri, trafik sıkışıklığını azaltarak araçların daha hızlı ilerlemesini sağlar.
2. Güvenliğin Artırılması: Hız kontrol sistemleri, acil durum yönetimi ve kaza önleyici uygulamalar sayesinde kazalar ve yol güvenliği sorunları azalır.
3. Zaman Tasarrufu: Alternatif güzergah önerileri ve akıllı yönlendirme ile seyahat süreleri kısalır, kullanıcılar zamandan tasarruf eder.
4. Çevre Koruma: Emisyon ve enerji tüketimini azaltan sistemler, AUS’nin çevre dostu yönünü öne çıkarır. Örneğin, araçların gereksiz yere dur-kalk yapması azaltılır.
5. Ekonomik Verimlilik: Daha az yakıt tüketimi, daha düşük araç bakım maliyetleri ve gelişmiş toplu taşıma entegrasyonu ile AUS ekonomik katkılar sağlar.
6. Kullanıcı Memnuniyeti ve Konfor: Yolculuk planlaması, park yeri bulma kolaylığı ve toplu taşıma yönetimi gibi uygulamalar, ulaşımı kullanıcılar için daha rahat hale getirir.

Akıllı Ulaşım Sistemi, şehirlerde ulaşımı daha sürdürülebilir, güvenli ve kullanıcı dostu bir hale getirirken aynı zamanda çevresel ve ekonomik faydalar da sağlar.

AUS ile insan kaynaklı hatalar nasıl azaltılır?

Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS), insan kaynaklı hataları azaltarak trafik güvenliğini artırmak için gelişmiş dijital teknolojiler kullanır. İşte AUS'nin bu hataları azaltmaya yönelik bazı yöntemleri:

1. Sürücü Yardım Sistemleri : AUS, sürücüleri hız sınırları, yaklaşan tehlikeler ve trafik kuralları konusunda uyararak dikkatlerini toplamalarına yardımcı olur. Örneğin, Şerit Takip ve Çarpışma Uyarı Sistemleri gibi araç içi sistemler, sürücünün şeritten çıkmasını veya bir araca çok yaklaşmasını engeller.
2. Trafik Işıkları Sinyalizasyon ve Optimizasyon: Trafik ışıkları ve sinyalizasyon sistemleri, gerçek zamanlı veri analizine göre otomatik olarak kontrol edilir. Böylece insan müdahalesine ihtiyaç olmadan trafik akışı optimize edilir ve karmaşık kavşaklarda meydana gelebilecek hatalar azaltılır.
3. Otonom araç ve yarı otonom araçlar : AUS ile entegre çalışan otonom ve yarı-otonom araçlar, insan hatası riskini en aza indirir. Otonom araçlar, hız, fren, direksiyon gibi kontrolleri insan müdahalesi olmadan gerçekleştirir, bu da dikkatsizlik veya yorgunluk kaynaklı hataları büyük ölçüde önler.
4. Lojistik ve Toplu taşımada sürücü davranışları izleme : Kameralar, sensörler ve yapay zeka destekli sistemler, sürücü davranışlarını izleyerek tehlikeli durumlarda anlık uyarılar sağlar. Özellikle uykusuzluk veya dikkatsizlik tespit edildiğinde sürücüler uyarılarak kazaların önüne geçilir.
5. Çok Önemli bir saha Veri Analizi ve Tahmine Dayalı Modelleme: AUS, geçmiş verileri ve gerçek zamanlı bilgileri analiz ederek yüksek riskli bölgeleri veya saat dilimlerini belirler. Bu veriler ışığında sürücüler, riskli bölgelere veya trafiğin yoğun olduğu saatlerde ekstra dikkat göstermeleri için bilgilendirilir.
6. Akıllı Park Sistemleri : Sürücüler için stres kaynağı olan park yeri arama sürecini hızlandıran akıllı park sistemleri, dikkat dağınıklığını ve dikkatsiz manevra yapma riskini azaltır. Sürücüler, en yakın boş park yerini bularak gereksiz zaman kaybından ve olası hatalardan korunur.
7. Just-In-Time Bilgilendirme : Anlık trafik verisi sunan AUS uygulamaları, sürücüleri yol çalışmaları, kazalar veya yol kapanmaları gibi durumlar hakkında bilgilendirir. Bu, sürücülerin ani karar verme gereksinimini azaltarak daha güvenli sürüş yapmalarını sağlar.
8. Akılı Fren ve Kontrol Sistemi : Otomatik hız sınırlama ve fren sistemleri, sürücülerin dikkatini kaybetmesi durumunda devreye girerek aracın hızını düşürür veya durmasını sağlar. Özellikle yoğun trafikte veya acil durumlarda bu sistemler sürücüye destek olur ve hata riskini azaltır.

 

Hangi teknolojilerde kullanılıyor?

Sensörler:

Radar Sensörleri: Trafik yoğunluğunu ve araç hızlarını algılar, trafik ışıkları ve güvenlik sistemleri için veri sağlar.

Lidar Sensörleri: Lazer teknolojisi ile çevresel verileri toplar, özellikle otonom araçların yol taraması için kullanılır.

Ultrasonik Sensörler: Park etme ve düşük hızlarda çarpışmayı önlemek için araç çevresindeki nesneleri algılar.

Basınç ve Manyetik Sensörler: Yollarda yer alan araç sayısını ve ağırlığını ölçmek için kullanılır.

 Kameralar:

Güvenlik Kameraları: Trafik izleme, kaza tespiti ve trafik ihlallerinin belirlenmesinde kullanılır.

Yol Kenarı Kameraları: Yol ve trafik durumunu izler, veri toplar ve trafik akışını optimize eder.

Araç İçi Kameralar: Sürücünün yüz ifadeleri, göz hareketleri gibi davranışları izleyerek dikkat dağınıklığını tespit eder.

GPS ve GNSS (Global Navigation Satellite System) Alıcıları: Araçların ve toplu taşıma araçlarının konumunu gerçek zamanlı olarak izlemek için kullanılır. GPS verileri, trafik yönlendirme ve akıllı ulaşım uygulamalarında önemlidir.

İletişim Modülleri (V2X Teknolojileri):

Araçtan Araca (V2V) İletişim: Araçların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Örneğin, ani fren yapıldığında diğer araçlar uyarılır.

Araçtan Altyapıya (V2I) İletişim: Araçların trafik ışıkları, sinyalizasyon ve yol kenarı sensörleri gibi altyapı unsurları ile iletişimini sağlar.

Araçtan Her Şeye (V2X) İletişim: Trafik akışı ve güvenliği için tüm çevresel unsurlarla iletişim kurmayı sağlar.

Akıllı Trafik Işıkları ve Sinyalizasyon Sistemleri:Trafik yoğunluğuna göre dinamik olarak değişen akıllı trafik ışıkları, yoğunluğun düşük olduğu bölgelerde kırmızı ışık beklemelerini en aza indirir, yoğun olan bölgelerde ise akışı rahatlatır.

Elektronik Yol Tabelaları ve Değişken Mesaj Panoları: Sürücülere trafik durumu, hız limiti, yol kapanmaları veya kazalar hakkında anlık bilgi veren panolar, sürücülerin kararlarını hızlı ve doğru şekilde almalarına yardımcı olur.

RFID (Radio Frequency Identification) Sistemleri: Otoyol geçişlerinde, otopark yönetiminde ve toplu taşıma araçlarında kullanılan RFID, araçların tanımlanmasını ve geçiş ücretlerinin otomatik ödenmesini sağlar.

Akıllı Park Sistemleri (IoT Cihazları): Park alanlarında yer alan sensörler, hangi park yerlerinin dolu veya boş olduğunu belirleyerek sürücülere yönlendirme sağlar.

Otomatik Plaka Tanıma (ALPR) Sistemleri: Trafik ihlalleri ve güvenlik amacıyla araç plakalarını tanıyarak veri toplar, araçların yasal durumunu denetler ve hız kontrolü yapar.

Araç İçi Telematik Cihazları: Araçtan alınan verileri analiz eden telematik cihazları, sürüş alışkanlıkları, hız ve konum gibi bilgileri toplayarak güvenlik için kullanılır.

Dronlar ve Hava İzleme Sistemleri: Trafik sıkışıklığını, kazaları ve yol koşullarını yukarıdan gözlemleyerek veri toplar. Özellikle geniş alanlarda hızlı veri toplama ve analiz yapma imkanı sağlar.

Elektrikli Araç Şarj İstasyonları ve Akıllı Şebekeler: AUS’nin bir parçası olan elektrikli araç şarj istasyonları, akıllı şebeke teknolojileri ile desteklenerek enerji tüketimini optimize eder ve sürdürülebilir ulaşımı teşvik eder.

Türkiye’de AUS kullanımı yeşil dönüşüm için önemli

Türkiye'de Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS), yeşil dönüşümü destekleyen bir rol oynayarak çevresel etkileri azaltmada ve sürdürülebilir şehirler yaratmada kritik öneme sahiptir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve çeşitli resmi kaynaklardan alınan sayısal veriler, AUS’nin yeşil dönüşüme nasıl katkıda bulunduğunu somut verilerle desteklemektedir.

Türkiye'de Ulaşım ve Çevre Üzerindeki Etkiler

1. Karbon Emisyonları: Türkiye’de ulaşım sektörü, toplam karbon emisyonlarının yaklaşık %25’ini oluşturmaktadır (TÜİK verileri, 2021). Yoğun trafik, dur-kalk yapan araçlar ve düzensiz ulaşım ağları, bu yüksek oranların en önemli sebeplerindendir. AUS, trafik sıkışıklığını azaltarak yakıt tüketimini düşürmekte ve dolayısıyla karbon salımını azaltmaktadır.
2. Hava Kirliliği: TÜİK verilerine göre, 2021 yılında Türkiye’nin büyük şehirlerinde özellikle karbon monoksit (CO) ve azot dioksit (NO₂) emisyonları trafik yoğunluğuna bağlı olarak artış göstermiştir. AUS, bu kirlilik kaynaklarını azaltmak için trafiği optimize eder ve çevre dostu araçları teşvik eder.
3. Yakıt Tüketimi: AUS, trafiği daha akıcı hale getirerek yakıt tüketimini azaltır. Yakıt tüketiminin %10 azaltılması, ülke genelinde milyonlarca litre petrol tasarrufu ve buna bağlı olarak emisyon azaltımı anlamına gelir.

AUS’nin Yeşil Dönüşüme Katkıları

1. Karbon Emisyonlarını Azaltma: AUS’nin trafik yoğunluğunu düşürmesi, dur-kalk sayısını azaltması ve rotaları optimize etmesi sayesinde daha az yakıt tüketimi ve karbon emisyonu sağlanır. Bu, şehirlerde hava kalitesini iyileştirerek sağlık risklerini de azaltır.
2. Elektrikli Araçların Desteklenmesi ve Şarj Altyapısı: AUS, elektrikli araçları teşvik eden uygulamaları da içerebilir. Elektrikli araç şarj istasyonlarının AUS ile entegre edilmesi, bu araçların yaygınlaşmasını ve fosil yakıt bağımlılığının azaltılmasını destekler.
3. Akıllı Park Sistemleri ile Enerji Tasarrufu: Boş park yeri arayan araçlar, ciddi miktarda yakıt tüketir ve karbon salımı yapar. Akıllı park sistemleri, sürücülere en yakın boş park alanlarını göstererek gereksiz yakıt tüketimini azaltır. Bu tür uygulamalarla %30'a kadar daha az emisyon salımı mümkündür.
4. Toplu Taşımanın Teşviki ve Optimizasyonu: AUS, toplu taşımanın etkinliğini artırarak bireysel araç kullanımını azaltır. Özellikle raylı sistem ve otobüs güzergahlarının akıllı sistemlerle yönetilmesi, toplu taşımanın cazibesini artırarak yeşil dönüşümü destekler.
5. Veriye Dayalı Çevresel Karar Alma: AUS tarafından sağlanan büyük veriler, şehir planlamacılarının çevresel etkileri göz önünde bulundurarak daha verimli ulaşım altyapıları tasarlamasına yardımcı olur. Örneğin, trafik yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde emisyon azaltıcı önlemler alınabilir.

Sayısal Veriler ve TÜİK Raporları ile AUS’nin Etkisi

• Emisyon Azaltımı: TÜİK raporlarına göre, şehir merkezlerinde trafik yoğunluğunu %20 azaltmak, emisyonlarda yaklaşık %10’luk bir düşüş sağlamaktadır. AUS teknolojilerinin uygulanmasıyla bu oranlara ulaşılması hedeflenmektedir.
• Yakıt Tüketimi Azaltımı: AUS ile Türkiye genelinde yıllık yakıt tüketiminde %5-10 arasında azalma beklenmektedir. Bu oran, doğrudan çevresel iyileşmeye katkı sağlar.
• Enerji Tasarrufu: TÜİK’in 2022 enerji tüketimi verilerine göre, Türkiye’de ulaşım kaynaklı enerji tüketiminin yıllık yaklaşık %1’i, AUS ile yapılacak optimizasyonlarla tasarruf edilebilir.
• Kaza Oranlarının Azalması: AUS ile trafik kazalarının %15’e kadar azaltılabileceği öngörülmektedir. Kazaların azalması, sağlık harcamalarının ve çevresel hasarın azaltılmasına katkıda bulunur.

Türkiye'de AUS’nin daha geniş bir şekilde uygulanması, özellikle büyük şehirlerde sürdürülebilir bir ulaşım altyapısının oluşmasına yardımcı olacaktır. TÜİK verileri ve resmi projeksiyonlar, AUS ile sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmanın mümkün olduğunu göstermektedir.

Türkiye’de Bakanlıkların çalışmaları

Türkiye’de Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) ile ilgili çalışmalarda birçok bakanlık görev alır. Her bakanlık, kendi yetki alanı ve uzmanlık alanına göre farklı projeler ve politikalar geliştirmektedir. İşte Türkiye’de AUS ile ilgili çalışmalar yürüten başlıca bakanlıklar ve sorumlulukları:

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

• Görevleri: Türkiye’de AUS ile ilgili ana koordinatör rolünü üstlenir. Akıllı ulaşım altyapıları, trafik yönetim sistemleri ve dijital trafik platformlarının geliştirilmesinde lider rol oynar.
• Projeleri: Akıllı kavşaklar, trafik izleme sistemleri, akıllı otoban projeleri ve otomatik geçiş sistemleri gibi projeleri yürütür. Ayrıca, Elektronik Denetleme Sistemi (EDS) gibi sistemleri kurar ve yaygınlaştırır.
• Stratejiler: 2020’de yayımlanan “Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi ve 2020-2023 Eylem Planı” kapsamında AUS uygulamalarını yaygınlaştırmayı hedeflemektedir.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı

• Görevleri: AUS'nin sürdürülebilir şehircilik ve yeşil dönüşüm alanlarında entegrasyonunu sağlar. Çevre dostu ulaşım çözümlerini destekler ve AUS’nin çevresel etkilerini azaltıcı projelere katkı sağlar.
• Projeleri: Akıllı şehir uygulamaları, akıllı park sistemleri, elektrikli araç şarj istasyonlarının yaygınlaştırılması ve emisyon ölçüm sistemleri gibi projelerde çalışır.
• Stratejiler: “Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı” çerçevesinde AUS ile ilgili altyapıların çevre dostu yaklaşımla kurulmasını hedefler.

İçişleri Bakanlığı (Emniyet Genel Müdürlüğü)

• Görevleri: Trafik güvenliği ve denetleme çalışmalarını yürütür, trafik kazalarını azaltmak için AUS çözümlerini kullanır. Şehir içi trafik kontrol sistemleri ve kaza önleme teknolojileri gibi uygulamalarda önemli bir role sahiptir.
• Projeleri: Elektronik Denetleme Sistemleri (EDS), otomatik hız tespit sistemleri, akıllı trafik lambaları ve araçtan araca (V2V) iletişim sistemlerinin entegrasyonu gibi projeler yürütür.
• Stratejiler: Trafik kazalarının azaltılmasına yönelik veri analitiği ve yapay zeka çözümleri kullanarak AUS entegrasyonunu geliştirme hedefleri bulunur.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

• Görevleri: AUS kapsamında elektrikli araçların yaygınlaştırılması ve elektrikli şarj istasyonlarının altyapısının geliştirilmesinde görev alır. Enerji tasarrufu sağlayacak ulaşım projelerine destek verir.
• Projeleri: Elektrikli araç altyapısını geliştirme, yenilenebilir enerji ile çalışan toplu taşıma projeleri ve enerji verimliliği sağlayan AUS teknolojilerini teşvik eder.
• Stratejiler: Elektrikli araçlar için gerekli enerji altyapısını sağlamak ve bu araçların yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla şarj istasyonlarının kurulumunu destekler.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

• Görevleri: AUS’nin yerli ve milli teknolojilerle geliştirilmesi için araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) çalışmalarını destekler. Türkiye’de akıllı ulaşım teknolojileri üreten şirketlere teşvik verir.
• Projeleri: TÜBİTAK destekli projeler, akıllı araçlar, otomatik sistemler ve trafik güvenlik teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütür.
• Stratejiler: Yerli teknoloji üretimini destekleyerek, Türkiye’nin akıllı ulaşım alanında rekabet gücünü artırmayı hedefler.

Ticaret Bakanlığı

• Görevleri: AUS ile ilgili ürün ve hizmetlerin ithalat ve ihracatını düzenler. Ayrıca, AUS ile ilgili altyapının geliştirilmesi amacıyla gerekli yatırımları teşvik eder.
• Projeleri: Türkiye’ye akıllı ulaşım teknolojilerinin ithalatını kolaylaştırır ve bu alandaki yerli üretim firmalarının ihracat yapmasını destekler.
• Stratejiler: Türkiye’nin AUS teknolojileri pazarında yer alabilmesi için yerli üreticiye yönelik teşvik politikaları geliştirir.

Tarım ve Orman Bakanlığı

• Görevleri: Tarım arazilerinde ve kırsal alanlarda AUS’nin tarım makineleri ve nakliye araçlarıyla uyumlu hale getirilmesini sağlar.
• Projeleri: Tarımsal alanlarda kullanılan araçların izlenmesi ve çevre dostu taşımacılık çözümleri gibi projelerde çalışır.
• Stratejiler: Tarım sektörü için sürdürülebilir ulaşım çözümlerini geliştirmek amacıyla akıllı sistemlerin yaygınlaştırılmasını teşvik eder.

Hazine ve Maliye Bakanlığı

• Görevleri: AUS projelerine mali destek sağlama ve bütçe ayırma süreçlerini yönetir. AUS ile ilgili yatırımlara yönelik vergi indirimleri ve teşvikler sunar.
• Projeleri: AUS projelerine finansman sağlayan kamu-özel iş birliği modellerini geliştirir.
• Stratejiler: Sürdürülebilir ulaşımı desteklemek için AUS projelerine yatırım yapılmasını teşvik eden mali politikalar geliştirir.

Türkiye’de AUS’nin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için birçok bakanlık koordineli olarak çalışmakta ve farklı alanlarda projeler yürütmektedir. Bu çalışmalar, AUS’nin Türkiye’de yaygınlaştırılmasını ve ülkenin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir.

Avrupa Birliği’nin AUS alanındaki çalışmaları

Avrupa Birliği (AB), Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) alanında kapsamlı projeler ve stratejiler geliştirmektedir. AUS, Avrupa'nın sürdürülebilir ulaşım hedeflerine ulaşmasını sağlayacak önemli bir araç olarak kabul edilmektedir. Bu kapsamda, AB’de AUS için çeşitli projeler, eylem planları ve teknolojik standartlar belirlenmiştir.

AB, Akıllı Ulaşım Sistemleri alanında çok yönlü bir yaklaşım sergileyerek güvenliği artırmak, enerji tasarrufu sağlamak ve karbon ayak izini azaltmak gibi hedefler doğrultusunda AUS teknolojilerini yaygınlaştırmaktadır. Avrupa Yeşil Mutabakatı, Horizon Europe, TEN-T ve Digital Europe gibi programlar, AB ülkelerinde AUS’nin entegrasyonunu teşvik eden önemli projeler ve altyapı yatırımları arasında yer alır. Başlıca eylem, plan ve bunlara bağlı projeler;

1. EU ITS Action Plan (AB AUS Eylem Planı)

• Tanım: 2008 yılında başlayan ve 2018'e kadar devam eden EU ITS Eylem Planı, AUS’nin Avrupa çapında yaygınlaştırılmasını hedefleyen bir çerçeve oluşturmuştur.
• Hedefler: Trafik güvenliğini artırmak, enerji tüketimini azaltmak, yol altyapısını optimize etmek ve trafik yönetimini iyileştirmek.
• Önemli Başlıklar: Yol kullanıcılarına yönelik gerçek zamanlı trafik bilgileri, emniyet ve acil durum bildirimleri, ve akıllı otoban uygulamaları gibi hizmetleri geliştirmeyi amaçlar.

2. Connected Europe Facility (CEF) Programı

• Tanım: AB’nin ulaştırma, enerji ve dijital altyapıyı entegre etmek amacıyla fon sağladığı bir programdır.
• Hedefler: AB ülkelerinde akıllı ulaşım altyapılarını desteklemek, yüksek hızlı dijital bağlantılarla donatılmış bir ulaşım ağı kurmak ve AUS teknolojilerini geliştirmek.
• Desteklenen Projeler: Elektrikli araç şarj istasyonlarının kurulması, dijital yol işaretleme sistemleri ve trafik yoğunluğu yönetimi gibi projeler.

3. C-ITS (Kooperatif Akıllı Ulaşım Sistemleri)

• Tanım: C-ITS, araçlar ve altyapı arasında iletişim sağlamak için geliştirilen bir teknolojidir. 2019’da Avrupa Komisyonu, C-ITS’in Avrupa genelinde yaygınlaştırılması için önemli bir direktif yayınlamıştır.
• Hedefler: Trafikte güvenlik ve verimliliği artırmak için araçların birbirleriyle (V2V) ve altyapıyla (V2I) iletişim kurmasını sağlamak. Bu sistem, sürücülere olası tehlikeler ve trafik durumu hakkında anında bilgi vermeyi amaçlar.
• Pilot Projeler: Hollanda, Almanya ve Avusturya gibi ülkelerde C-ITS pilot projeleri başlatıldı. Örneğin, Almanya’da tehlikeli hava koşulları gibi bilgileri sürücülere aktaran akıllı otoban uygulamaları mevcut.

4. Horizon Europe Programı

• Tanım: 2021-2027 yıllarını kapsayan ve Avrupa’nın bilim, teknoloji ve yenilik alanındaki büyük çerçeve programıdır.
• Hedefler: AUS için sürdürülebilir, otonom ve akıllı ulaşım çözümlerini geliştirmek, Avrupa’da dijitalleşmeyi desteklemek ve emisyonları azaltmak.
• Desteklenen Projeler: Otonom araç testleri, şehir içi ulaşıma yönelik mobilite çözümleri, çevre dostu akıllı park uygulamaları ve elektrikli araç şarj altyapısı gibi projeler.

5. Green Deal (Yeşil Mutabakat) ve AUS İlişkisi

• Tanım: AB’nin karbon nötr bir kıta olma hedefiyle başlattığı Yeşil Mutabakat, AUS teknolojilerini önemli bir bileşen olarak ele almaktadır.
• Hedefler: Ulaşım sektöründeki karbon salınımını 2050 yılına kadar %90 oranında azaltmak. Bu doğrultuda, AUS teknolojilerini kullanarak araç paylaşımlı ulaşım, elektrikli araç altyapısı, ve sürdürülebilir şehir içi taşımacılığı teşvik etmek.
• Örnek Projeler: Akıllı trafik yönetim sistemleri, yeşil enerji ile çalışan toplu taşıma projeleri, elektrikli araçlar için yaygın şarj istasyonları kurulumu.

6. TEN-T (Trans-European Transport Network) Projesi

• Tanım: Avrupa’yı kapsayan entegre bir ulaşım ağı kurmayı amaçlayan ve AB’nin ana ulaşım projelerinden biri olan TEN-T, AUS çözümleriyle uyumlu olacak şekilde modernize edilmektedir.
• Hedefler: Tüm Avrupa’daki yolların, demiryollarının, deniz yollarının ve hava ulaşımının akıllı sistemlerle donatılarak entegrasyonunu sağlamak.
• Örnek Uygulamalar: Akıllı otobanlar, akıllı liman yönetim sistemleri, dijital havaalanı altyapıları ve demiryolları için akıllı ulaşım çözümleri.

7. EIT Urban Mobility

• Tanım: Avrupa İnovasyon ve Teknoloji Enstitüsü’nün (EIT) bir girişimi olan EIT Urban Mobility, şehir içi ulaşımı sürdürülebilir hale getirmeyi amaçlayan bir yenilik ve girişim destek programıdır.
• Hedefler: Trafik sıkışıklığını azaltmak, emisyonları düşürmek ve şehir içi ulaşımı daha verimli hale getirmek.
• Desteklenen Projeler: Sürdürülebilir hareketlilik çözümleri, akıllı ulaşım projeleri, otonom araç testleri ve şehir içi dijital trafik yönetimi projeleri.

8. Digital Europe Programı ve 5G İletişim Altyapısı

• Tanım: Avrupa’nın dijital dönüşümünü destekleyen bir program olan Digital Europe, AUS teknolojileri için 5G altyapısını destekler.
• Hedefler: Otonom araçların ve AUS cihazlarının yüksek hızlı veri iletişimi için ihtiyaç duyduğu 5G altyapısını sağlamak.
• Pilot Bölgeler: Almanya ve Fransa gibi ülkelerde 5G koridorları kurulmakta olup, araçların yüksek hızda güvenli iletişim sağlamaları hedeflenmektedir.

9. ITS Europe (ERTICO)

• Tanım: Avrupa Akıllı Ulaşım Sistemleri (ERTICO-ITS Europe), AUS alanında özel sektör, kamu kurumları ve araştırma kuruluşları arasında iş birliği sağlayan bir yapıdır.
• Hedefler: AUS ile ilgili araştırma, geliştirme ve uygulamaları desteklemek ve standartları belirlemek.
• Projeler ve Ortaklıklar: "MaaS (Mobility as a Service)" gibi yenilikçi ulaşım hizmetleri, araçtan araca iletişim (V2V), akıllı park ve trafik yönetim çözümleri gibi projeler yürütmektedir.

10. Elektrikli Araç Şarj Altyapısının Yaygınlaştırılması

• Tanım: AB, elektrikli araçların daha geniş çapta benimsenmesini sağlamak amacıyla şarj altyapısına büyük yatırımlar yapmaktadır.
• Hedefler: Avrupa genelinde şarj istasyonlarının yaygınlaştırılması, özellikle otoyollar boyunca hızlı şarj istasyonlarının kurulması.
• Örnek Uygulamalar: Fransa, Almanya ve Hollanda gibi ülkeler, TEN-T kapsamında elektrikli araç şarj noktaları kurarak elektrikli araçların uzun mesafelerde kullanılmasını sağlıyor.

Türkiye’de AUS Politikaları ve Strateji, Eylem Belgeleri

Türkiye’de Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) ile ilgili politika ve strateji belgeleri, ülkenin ulaşım altyapısının dijitalleşmesini ve çevreye duyarlı hale getirilmesini sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Bu belgeler, AUS’nin Türkiye genelinde benimsenmesi, trafik güvenliğinin artırılması ve enerji verimliliğinin sağlanması gibi hedefleri kapsar. İşte Türkiye’de AUS ile ilgili en önemli politika ve strateji belgeleri:

1. Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi ve 2020-2023 Eylem Planı

• Amacı: AUS’nin Türkiye genelinde yaygınlaştırılmasını ve ulaşımda dijitalleşmenin sağlanmasını hedefler.
• Ana Hedefler:
  • Trafik güvenliğini artırmak ve trafik kazalarını azaltmak.
  • Karbon salınımını azaltarak çevreye duyarlı ulaşım çözümleri geliştirmek.
  • Akıllı trafik yönetim sistemleri, akıllı kavşaklar ve dijital bilgilendirme sistemleri gibi uygulamaları yaygınlaştırmak.
• Önemli Projeler: Akıllı otobanlar, Elektronik Denetleme Sistemleri (EDS) ve araçtan araca (V2V) iletişim gibi projeler yer alır.
• Koordinatör Kurumlar: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından koordine edilmektedir.

2. Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı (2020-2023)

• Amacı: Türkiye'de şehirlerin dijitalleşmesini ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak.
• AUS İlişkisi: Akıllı Şehirler Stratejisi, AUS’nin şehir içi ulaşıma entegre edilmesiyle trafik sıkışıklığını azaltmayı, enerji tasarrufu sağlamayı ve emisyonları düşürmeyi amaçlar.
• Ana Hedefler:
  • Akıllı ulaşım çözümlerini yaygınlaştırmak, toplu taşımanın etkinliğini artırmak.
  • Şehir içi trafik akışını optimize etmek için AUS altyapısını geliştirmek.
• Uygulama Alanları: Akıllı park sistemleri, akıllı trafik lambaları, toplu taşıma entegrasyon projeleri.

3. Trafik Güvenliği Stratejisi ve Eylem Planı (2021-2030)

• Amacı: Trafik kazalarını azaltmak ve güvenliği artırmak için uzun vadeli bir strateji oluşturmak.
• AUS’nin Rolü: AUS teknolojileriyle donatılmış sistemlerin kazaları önlemede ve trafiği yönetmede etkin kullanımı hedeflenir.
• Ana Hedefler:
  • Sürücülere gerçek zamanlı bilgi sağlayarak kaza risklerini azaltmak.
  • Elektronik Denetleme Sistemleri, hız limiti kontrol sistemleri gibi AUS tabanlı uygulamaları yaygınlaştırmak.
• Sorumlu Kurumlar: İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü.

4. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023)

• Amacı: Enerji verimliliğini artırmak ve ulaşımda enerji tüketimini azaltmak.
• AUS’nin Katkısı: Trafik yoğunluğunu azaltarak yakıt tasarrufu sağlamak, toplu taşımayı teşvik etmek ve şehir içi trafiğin yönetimini akıllı sistemlerle optimize etmek.
• Ana Hedefler:
  • Trafikte verimliliği artırarak daha az enerji tüketimi sağlamak.
  • Elektrikli araç altyapısının geliştirilmesine yönelik stratejiler.
• Koordinatör Kurumlar: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı.

5. Türkiye Çevre Stratejisi ve Eylem Planı (2023)

• Amacı: Türkiye'nin çevre dostu politikalar benimsemesi ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşması.
• AUS ile İlgisi: Karbon salınımını azaltmaya yönelik akıllı ulaşım çözümlerini teşvik etmek ve toplu taşımanın daha geniş kesimlere ulaştırılmasını sağlamak.
• Ana Hedefler:
  • Karbon ayak izini azaltacak ulaşım çözümlerini uygulamak.
  • Akıllı şehir projelerinde çevre dostu AUS uygulamalarını desteklemek.
• Sorumlu Kurumlar: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.

6. Sürdürülebilir ve Akıllı Hareketlilik Stratejisi

• Amacı: Türkiye'de şehirlerde sürdürülebilir hareketliliği sağlamak ve akıllı ulaşımı teşvik etmek.
• AUS Katkıları: AUS çözümleriyle daha sürdürülebilir ve çevre dostu bir ulaşım altyapısı kurmayı, özellikle şehirlerde toplu taşıma sistemleriyle entegrasyon sağlamayı amaçlar.
• Ana Hedefler:
  • Enerji tasarruflu ulaşım çözümlerinin yaygınlaştırılması.
  • Dijital ulaşım hizmetlerinin şehir içinde etkin kullanımını teşvik etmek.
• Uygulama Alanları: Akıllı toplu taşıma, mikro-mobilite çözümleri, bisiklet ve yaya yolları altyapısı.

7. Yeşil Mutabakat Eylem Planı (2021)

• Amacı: AB'nin Yeşil Mutabakat’ına uyum sağlamak ve Türkiye'nin iklim değişikliğiyle mücadele hedeflerine katkıda bulunmak.
• AUS’nin Rolü: AUS teknolojileriyle karayolu taşımacılığını çevre dostu hale getirmek, araç paylaşımlı ulaşım ve toplu taşımayı teşvik etmek.
• Ana Hedefler:
  • Karbon emisyonunu azaltarak ulaşımda çevre dostu uygulamaları teşvik etmek.
  • Elektrikli araç altyapısının genişletilmesi ve akıllı ulaşım çözümleriyle şehir içi emisyonların düşürülmesi.
• Koordinatör Kurumlar: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı.

Sonuç olarak

Türkiye’de AUS ile ilgili politika ve strateji belgeleri, ulaşım altyapısının dijitalleşmesi, çevreye duyarlı hale gelmesi ve trafik güvenliğinin artırılması gibi hedefleri desteklemektedir. Bu belgeler, AUS’nin ulusal ve yerel düzeyde uygulanmasını teşvik eden eylem planları ve hedefler içerir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı gibi birçok bakanlık, AUS ile ilgili projelerde yer alarak bu hedeflerin gerçekleşmesine katkı sağlamaktadır.

Türkiye'de Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) giderek önem kazanan bir alan olup, ülkenin ulaşım altyapısını modernize etmek ve sürdürülebilir şehirler hedefini desteklemek adına stratejik bir role sahiptir. Türkiye’nin AUS stratejileri, ülkenin ulusal güvenlik, trafik güvenliği, enerji verimliliği, çevre dostu şehirler ve dijitalleşme hedeflerine ulaşmasına katkı sağlamak için yapılandırılmıştır.