Şehirlerin Dijital Laboratuvarı SUMO Simulation of Urban MObility Nedir

27 Aralık 2025 Cumartesi

Şehirlerin Dijital Laboratuvarı: SUMO (Simulation of Urban MObility) Nedir

Günümüzde şehirler, yaşayan ve nefes alan devasa organizmalar gibidir. Ancak bu organizmaların en büyük tıkanıklığı "trafik" ve "hareketlilik" sorunlarıdır. Bir kavşaktaki trafik ışığının süresini değiştirmek veya yeni bir bisiklet yolu eklemek, gerçek dünyada milyonlarca liralık yatırım ve potansiyel kaos demektir.

Peki ya tüm bu değişiklikleri, kimseye zarar vermeden bir bilgisayar oyunundaymış gibi test edebilseydiniz? İşte burada sahneye SUMO (Simulation of Urban MObility) çıkıyor.

SUMO Nedir? (Bir Simülasyonun Ötesi)

SUMO, ilk bakışta bir şehir kurma oyununa benzese de, aslında Alman Havacılık ve Uzay Merkezi (DLR) tarafından geliştirilen profesyonel bir trafik simülasyon yazılımıdır. Onu rakiplerinden ayıran en büyük özellik, mikroskobik düzeyde çalışmasıdır.

Mikroskobik ne anlama gelir? Simülasyondaki her araç, her yaya ve her otobüs kendi zekasına sahiptir. Bir aracın ne zaman fren yapacağı, şeridini nasıl değiştireceği veya bir yayanın karşıdan karşıya geçerken ne kadar bekleyeceği matematiksel modellerle (Krauß, IDM vb.) hesaplanır.

SUMO’nun "Süper Güçleri": Neden Bu Kadar Popüler?

SUMO'nun dünya çapında binlerce araştırmacı tarafından kullanılmasının 3 temel sebebi vardır:

1. Açık Kaynak ve Ücretsiz Olması

Ticari trafik simülasyon yazılımları binlerce dolar tutarken, SUMO tamamen ücretsizdir. Üstelik açık kaynaklı olması, yazılımcıların kodun içine girip kendi "sürüş modellerini" veya "trafik kurallarını" yazmalarına olanak tanır.

2. TraCI: Simülasyona Canlı Müdahale

SUMO’nun en etkileyici parçası TraCI (Traffic Control Interface) adlı arayüzdür. Python veya C++ ile bir script yazarak simülasyonun içine "sızabiliriz".

 * Örnek: "Eğer ambulans geliyorsa tüm ışıkları yeşile çevir" gibi bir algoritmayı canlı olarak test edebilirsiniz.

3. Çok Modlu (Multi-modal) Destek

SUMO sadece arabalarla ilgilenmez. Aynı ağ üzerinde:

 * Toplu taşıma (otobüs, tren, tramvay),

 * Yayalar ve bisikletliler,

 * Hatta dronlar ve otonom teslimat robotları aynı anda simüle edilebilir.

Kullanım Alanları: SUMO ile Neler Yapılabilir?

 * Otonom Araç Testleri: Sürücüsüz araçların karmaşık şehir trafiğinde nasıl tepki vereceğini gerçek yola çıkmadan önce SUMO’da binlerce kez test edebilirsiniz.

 * Akıllı Kavşaklar ve Yapay Zeka: Yapay zeka (Deep Reinforcement Learning) algoritmaları, trafik ışıklarını yönetmeyi SUMO üzerinde öğreniyor. Amaç: Bekleme süresini ve karbon salınımını minimuma indirmek.

 * Emisyon Modelleme: SUMO, araçların anlık hız ve ivme verilerini kullanarak ne kadar CO2 saldığını hesaplayabilir. Bu, "Düşük Emisyon Bölgeleri" tasarlayan şehirler için altın değerindedir.

 * Acil Durum Senaryoları: Bir deprem veya sel anında şehrin en hızlı nasıl tahliye edileceği SUMO ile planlanabilir.

Geleceğin Şehirleri SUMO ile Tasarlanıyor

Gelecekte "Akıllı Şehir" dediğimiz kavram, veriye dayalı yönetim demektir. SUMO, nesnelerin interneti (IoT) sensörlerinden gelen gerçek zamanlı verileri alarak şehrin o anki durumunu simüle edebilir. Bu da trafik yoğunluğu oluşmadan önce müdahale edilmesini sağlar.

Sonuç olarak; SUMO sadece mühendisler için bir yazılım değil; daha yeşil, daha hızlı ve daha güvenli şehirlerde yaşamamız için bize sunulan dijital bir anahtardır.

Kaynaklar ve İleri Okuma

 * Eclipse SUMO Documentation (2025). Official User Docs

 * Lopez, P. A. et al. (2018). "Microscopic Traffic Simulation using SUMO", IEEE International Conference on Intelligent Transportation Systems.

 * DLR Portal: DLR - Simulation of Urban Mobility